ಭಾರತದಾದ್ಯಂತ ಪತ್ರಿಕೆ, ಟಿವಿ, ಇಂಟರ್ ನೆಟ್, ರೇಡಿಯೊ, ಸಿನೆಮಾ ಮಾಧ್ಯಮಗಳ ಜಾಹೀರಾತಿನ ಮುನ್ನೋಟ, ಹಿನ್ನೋಟ ನೀಡುವ ಪಿಚ್ ಮ್ಯಾಡಿಸನ್ ಮೀಡಿಯಾ ಅಡ್ವಟೈಸಿಂಗ್ ಔಟಲುಕ್ ಸರ್ವೆ ಮಾಹಿತಿ ಗಮನಿಸುತ್ತಿದ್ದೆ, ಅದರಲ್ಲೂ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಸಮಾಜದ ಮೇಲೆ ದೊಡ್ಡ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರುವ ಟಿವಿ ಮಾಧ್ಯಮ ಯಾವ ರೀತಿ ಸಾಗುತ್ತಿದೆ, ಯಾವ ಭಾಷೆಗೆ ಎಷ್ಟು ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಇದೆ ಎಂದು ತಿಳಿಯುವ ಕುತೂಹಲ ನನಗಿತ್ತು. ಆ ಮಾಹಿತಿ ಗಮನಿಸುವಾಗ ಕಣ್ಣಿಗೆ ಬಿದ್ದ ಒಂದು ಮಾಹಿತಿ ನಿಮ್ಮ ಜೊತೆ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳೊಣ ಅನ್ನಿಸ್ತು.
ಹೇಗಿದೆ ಟಿವಿ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಭಾಷೆಯಾಧಾರದ ಮೇಲೆ ?
2010ರಲ್ಲಿ ಟಿವಿ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯನ್ನು ಭಾಷೆಯಾಧಾರದ ಮೇಲೆ ನೋಡಿದರೆ ಕಾಣೋದು ಇಂತಿದೆ. (ಮಾಹಿತಿ ಮೂಲಕ್ಕೆ ಇಲ್ಲಿ ನೋಡಿ)
ಇಲ್ಲಿ ಗಮನಿಸಬೇಕಾದ ಅಂಶವೆಂದರೆ ಹಿಂದಿ ಹೇರಿಕೆಗೆ ತುತ್ತಾಗಿ ಟಿವಿ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಭಾಷೆಗಳು ತಲುಪಿರುವ ಕೆಟ್ಟ ಗತಿಯನ್ನು. ಇಲ್ಲಿ ಬೆಂಗಾಲಿ, ಗುಜರಾತಿ, ಪಂಜಾಬಿ, ಮರಾಠಿ, ಒರಿಯಾ, ಅಸ್ಸಾಮಿಸ್ ನಂತಹ ನುಡಿಗಳ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಗಮನಿಸಿ. ಈ ನುಡಿಗಳನ್ನಾಡುವ ಜನರ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಜೊತೆಗೆ ಈ ನುಡಿಗಳ ಟಿವಿ ಮಾಧ್ಯಮದ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಪಾಲು ಹೋಲಿಸಿ ನೋಡಿದಾಗ ನಿಜಕ್ಕೂ ಅಚ್ಚರಿಯಾಗುತ್ತೆ. ಸಾಕಷ್ಟು ದೊಡ್ಡ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲೇ ಈ ನುಡಿಗಳನ್ನಾಡುವ ಜನರಿದ್ದರೂ ತಮ್ಮ ನುಡಿಯಲ್ಲಿ ಸುದ್ದಿ, ಮನರಂಜನೆಯಂತಹ ಮೂಲಭೂತ ಅಗತ್ಯಗಳನ್ನು ಪೂರ್ತಿಯಾಗಿ ಪೂರೈಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗದ, ಅದಕ್ಕೂ ಹಿಂದಿಯನ್ನೇ ನೆಚ್ಚಿಕೊಳ್ಳುವಂತಹ ಸ್ಥಿತಿ ಈ ಭಾಷೆಗಳಿಗೆ ಬಂದೊದಗಿದೆ (ಹಾಗೇ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ ಅನ್ನಬಹುದು) ಅನ್ನುವುದು ವೈವಿಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಎತ್ತಿ ಹಿಡಿಯಬೇಕಾದ ಭಾರತದ ಒಕ್ಕೂಟ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಹಿಂದಿ ಹೇರಿಕೆಯ ಮೂಲಕ ಮಾಡಿರುವ ತಪ್ಪು ಎಂತಹುದು ಅನ್ನುವುದನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುತ್ತೆ. ಸಹಜವಾಗಿ ಎಲ್ಲೆಲ್ಲಿ ಯಾವ ನುಡಿಯಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಿನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಿರಬೇಕಿತ್ತೋ ಅಲ್ಲೆಲ್ಲ ಹಿಂದಿಗೆ ನೆಲೆ ಕಲ್ಪಿಸಿ, ಆ ನಾಡಿನ ನುಡಿಯನ್ನು ಮೂಲೆಗುಂಪು ಮಾಡುತ್ತಿರುವುದಕ್ಕೆ ಇದು ಇನ್ನೊಂದು ಉದಾಹರಣೆಯಷ್ಟೇ.
ಹಿಂದಿ ಭಾಷಿಕರೆಷ್ಟು ?
ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, 2001ರ ಜನಗಣತಿ ಪ್ರಕಾರ ಹಿಂದಿ ಭಾಷಿಕರ ಸಂಖ್ಯೆ 41.03% ಅಂತೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಟಿವಿ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ 51% ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಇರುವುದು ಸಹಜ ಅನ್ನಿಸಬಹುದು. ಆದರೆ ದಿಟ ಏನೆಂದರೆ, ಹಿಂದಿಗೆ ಅಲ್ಪ ಸ್ವಲ್ಪ ಹೋಲುವ ಎಲ್ಲ ಭಾಷೆಗಳನ್ನು ಹಿಂದಿಯ ಉಪಭಾಷೆಗಳೆಂದು ಕರೆದು ಅವುಗಳನ್ನ ಸಾರಾಸಗಟಾಗಿ appropriate ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ ಅನ್ನುವುದು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಹಿಂದಿಯ ಉಪಭಾಷೆಗಳೆಂದು ಕರೆಯುವ ಅವಧಿ, ಹರ್ಯಾಣ್ವಿ, ಬುಂಧೇಲಿ, ಕನೌಜಿ, ಬ್ರಜ್, ಭೋಜಪುರಿ, ಮೈಥಿಲಿ, ಮಾರ್ವಾಡಿ, ಬಗೇಲಿ, ಚತ್ತಿಸ್-ಗರಿ, ಧನ್ವಾರ್, ಖರಿಬೋಲಿ ಮುಂತಾದ ನುಡಿಗಳಿಗೆ ಹಲವು ನೂರು ವರ್ಷಗಳ ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಇತಿಹಾಸವಿದೆ. ಆದರೆ ಈ ಎಲ್ಲ ವಿಶಿಷ್ಟ ನುಡಿಗಳನ್ನು ಹಿಂದಿ ಅನ್ನುವ ಹೊದಿಕೆಯಡಿ ತಂದು ಆ ಎಲ್ಲ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಅಳಿಸಿ, ಅಲ್ಲೆಲ್ಲ ಹಿಂದಿಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿರುವುದು ಸ್ವಲ್ಪ ಗಮನಿಸಿದರೂ ಕಂಡೀತು. ವೈವಿಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಶಾಪವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸುವ, ವೈವಿಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಅಳಿಸಿವುದೇ ಒಗ್ಗಟ್ಟು ಸಾಧಿಸುವ ವಿಧಾನವೆನ್ನುವ ಮನಸ್ಥಿತಿ ಇರುವವರೆಗೆ ಈ ರೀತಿಯ ಅಧರ್ಮದ ಹಾದಿಯ ಕೆಲಸಗಳಿಗೆ ಕೊನೆಯಿಲ್ಲ ಅನ್ನಬಹುದು.
ಭಾರತಕ್ಕೆ ಬೇಕು ಹೊಸ ಭಾಷಾ ನೀತಿ.
ಭಾರತಕ್ಕೆ ಟಿವಿ ಬಂದ ಹೊಸತರಲ್ಲಿ ಹೇಗಿತ್ತು ಒಮ್ಮೆ ನೆನೆಸಿಕೊಳ್ಳಿ. 1982ರಲ್ಲಿ ಶುರುವಾದ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರಿ ಪ್ರಾಯೋಜಿತ ದೂರದರ್ಶನವೆಂಬ ಹಿಂದಿ ಹೇರಿಕೆಯ ಸಾಧನ ನಿರಾಂತಕವಾಗಿ 1991ರವರೆಗೆ ನಡೆದಿತ್ತು. ದೇಶದ ಬೇರೆಲ್ಲ ಭಾಷೆಗಳಿಗೆ ವಾರಕ್ಕೊಮ್ಮೆ ಭಿಕ್ಷೆಯಂತೆ 2-3ಗಂಟೆಯ ಅವಕಾಶ ಕೊಟ್ಟು ಬೇರೆಲ್ಲ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹಿಂದಿ ಮಾತ್ರ ಪ್ರಸಾರ ಮಾಡಿ ಹಿಂದಿಯನ್ನು ವ್ಯವಸ್ಥಿತವಾಗಿ ಜನರ ಮೇಲೆ ಹೇರುವ ಮತ್ತು ಆ ಮೂಲಕ ಅದಕ್ಕೆ ಜನರ ಮನವೊಲಿಸುವ ಕೆಲಸ ನಡೆದಿತ್ತು. 1991ರಲ್ಲಿ ಒಮ್ಮೆ ಜಾಗತೀಕರಣಕ್ಕೆ ಭಾರತ ತೆರೆದುಕೊಂಡ ನಂತರ ಹಿಂದಿಯೇತರ ನುಡಿಯಲ್ಲೂ ಖಾಸಗಿ ವಾಹಿನಿಗಳು ಶುರುವಾಗುವ ಮೂಲಕ ಹಿಂದಿ ಹೇರಿಕೆಯೆಂಬ ಅಮಾನವೀಯ, ಸಂವಿಧಾನ ವಿರೋಧಿ ನಡೆಯಿಂದ ಹಿಂದಿಯೇತರರಿಗೆ ಬಿಡುಗಡೆ ದೊರಕಿದ್ದು. ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿರುವ ತನ್ನತನ, ಸಬಲವಾದ ಸಿನೆಮಾ ಉದ್ಯಮ ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡಿರುವ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ತಮಿಳು, ತೆಲುಗು, ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಗಳೇ ತಕ್ಕ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಹಿಂದಿಯ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ದಾಳಿಗೆ ತುತ್ತಾಗದೇ ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ಭಾಷೆಗಳ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡಿವೆ ಎನ್ನಬಹುದು. ಇವತ್ತು ಅಸ್ಸಾಮಿಸ್, ಬೆಂಗಾಳಿ, ಮರಾಠಿ, ಒರಿಯಾ, ಗುಜರಾತಿ ನುಡಿಗಳಿಗೆ ಬಂದೊದಗಿರುವ ಕುತ್ತು ನಾಳೆ ನಮಗೂ ಬರಬಹುದು ಅನ್ನಿಸಲ್ವಾ? ವೈವಿಧ್ಯತೆ ಅಳಿಸುವ ಯಾವ ಹೇರಿಕೆಯೂ ಸಲ್ಲದು ಅನ್ನಿಸಲ್ವಾ? ಭಾರತದ ಎಲ್ಲ ಭಾಷೆಗಳನ್ನೂ ಭಾಷಿಕರನ್ನೂ ಸಮಾನವೆಂದು ಕಾಣುವ ಭಾಷಾ ನೀತಿಯೊಂದೇ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಕಾಪಾಡುವ ಆ ಮೂಲಕ ಭಾಷಿಕರ ನಡುವೆ ಒಗ್ಗಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಸಾಧನವಾಗಬಹುದೇ ಹೊರತು ಈ ರೀತಿ "ಒಂದು ದೇಶ - ಒಂದು ಭಾಷೆ" ಅನ್ನುವ ಮನಸ್ಥಿತಿಯಿಂದಲ್ಲ ಅನ್ನುವುದನ್ನು ಎಲ್ಲರೂ ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು.
ಹೇಗಿದೆ ಟಿವಿ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಭಾಷೆಯಾಧಾರದ ಮೇಲೆ ?
2010ರಲ್ಲಿ ಟಿವಿ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯನ್ನು ಭಾಷೆಯಾಧಾರದ ಮೇಲೆ ನೋಡಿದರೆ ಕಾಣೋದು ಇಂತಿದೆ. (ಮಾಹಿತಿ ಮೂಲಕ್ಕೆ ಇಲ್ಲಿ ನೋಡಿ)
ಇಲ್ಲಿ ಗಮನಿಸಬೇಕಾದ ಅಂಶವೆಂದರೆ ಹಿಂದಿ ಹೇರಿಕೆಗೆ ತುತ್ತಾಗಿ ಟಿವಿ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಭಾಷೆಗಳು ತಲುಪಿರುವ ಕೆಟ್ಟ ಗತಿಯನ್ನು. ಇಲ್ಲಿ ಬೆಂಗಾಲಿ, ಗುಜರಾತಿ, ಪಂಜಾಬಿ, ಮರಾಠಿ, ಒರಿಯಾ, ಅಸ್ಸಾಮಿಸ್ ನಂತಹ ನುಡಿಗಳ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಗಮನಿಸಿ. ಈ ನುಡಿಗಳನ್ನಾಡುವ ಜನರ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಜೊತೆಗೆ ಈ ನುಡಿಗಳ ಟಿವಿ ಮಾಧ್ಯಮದ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಪಾಲು ಹೋಲಿಸಿ ನೋಡಿದಾಗ ನಿಜಕ್ಕೂ ಅಚ್ಚರಿಯಾಗುತ್ತೆ. ಸಾಕಷ್ಟು ದೊಡ್ಡ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲೇ ಈ ನುಡಿಗಳನ್ನಾಡುವ ಜನರಿದ್ದರೂ ತಮ್ಮ ನುಡಿಯಲ್ಲಿ ಸುದ್ದಿ, ಮನರಂಜನೆಯಂತಹ ಮೂಲಭೂತ ಅಗತ್ಯಗಳನ್ನು ಪೂರ್ತಿಯಾಗಿ ಪೂರೈಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗದ, ಅದಕ್ಕೂ ಹಿಂದಿಯನ್ನೇ ನೆಚ್ಚಿಕೊಳ್ಳುವಂತಹ ಸ್ಥಿತಿ ಈ ಭಾಷೆಗಳಿಗೆ ಬಂದೊದಗಿದೆ (ಹಾಗೇ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ ಅನ್ನಬಹುದು) ಅನ್ನುವುದು ವೈವಿಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಎತ್ತಿ ಹಿಡಿಯಬೇಕಾದ ಭಾರತದ ಒಕ್ಕೂಟ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಹಿಂದಿ ಹೇರಿಕೆಯ ಮೂಲಕ ಮಾಡಿರುವ ತಪ್ಪು ಎಂತಹುದು ಅನ್ನುವುದನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುತ್ತೆ. ಸಹಜವಾಗಿ ಎಲ್ಲೆಲ್ಲಿ ಯಾವ ನುಡಿಯಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಿನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಿರಬೇಕಿತ್ತೋ ಅಲ್ಲೆಲ್ಲ ಹಿಂದಿಗೆ ನೆಲೆ ಕಲ್ಪಿಸಿ, ಆ ನಾಡಿನ ನುಡಿಯನ್ನು ಮೂಲೆಗುಂಪು ಮಾಡುತ್ತಿರುವುದಕ್ಕೆ ಇದು ಇನ್ನೊಂದು ಉದಾಹರಣೆಯಷ್ಟೇ.
ಹಿಂದಿ ಭಾಷಿಕರೆಷ್ಟು ?
ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, 2001ರ ಜನಗಣತಿ ಪ್ರಕಾರ ಹಿಂದಿ ಭಾಷಿಕರ ಸಂಖ್ಯೆ 41.03% ಅಂತೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಟಿವಿ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ 51% ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಇರುವುದು ಸಹಜ ಅನ್ನಿಸಬಹುದು. ಆದರೆ ದಿಟ ಏನೆಂದರೆ, ಹಿಂದಿಗೆ ಅಲ್ಪ ಸ್ವಲ್ಪ ಹೋಲುವ ಎಲ್ಲ ಭಾಷೆಗಳನ್ನು ಹಿಂದಿಯ ಉಪಭಾಷೆಗಳೆಂದು ಕರೆದು ಅವುಗಳನ್ನ ಸಾರಾಸಗಟಾಗಿ appropriate ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ ಅನ್ನುವುದು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಹಿಂದಿಯ ಉಪಭಾಷೆಗಳೆಂದು ಕರೆಯುವ ಅವಧಿ, ಹರ್ಯಾಣ್ವಿ, ಬುಂಧೇಲಿ, ಕನೌಜಿ, ಬ್ರಜ್, ಭೋಜಪುರಿ, ಮೈಥಿಲಿ, ಮಾರ್ವಾಡಿ, ಬಗೇಲಿ, ಚತ್ತಿಸ್-ಗರಿ, ಧನ್ವಾರ್, ಖರಿಬೋಲಿ ಮುಂತಾದ ನುಡಿಗಳಿಗೆ ಹಲವು ನೂರು ವರ್ಷಗಳ ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಇತಿಹಾಸವಿದೆ. ಆದರೆ ಈ ಎಲ್ಲ ವಿಶಿಷ್ಟ ನುಡಿಗಳನ್ನು ಹಿಂದಿ ಅನ್ನುವ ಹೊದಿಕೆಯಡಿ ತಂದು ಆ ಎಲ್ಲ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಅಳಿಸಿ, ಅಲ್ಲೆಲ್ಲ ಹಿಂದಿಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿರುವುದು ಸ್ವಲ್ಪ ಗಮನಿಸಿದರೂ ಕಂಡೀತು. ವೈವಿಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಶಾಪವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸುವ, ವೈವಿಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಅಳಿಸಿವುದೇ ಒಗ್ಗಟ್ಟು ಸಾಧಿಸುವ ವಿಧಾನವೆನ್ನುವ ಮನಸ್ಥಿತಿ ಇರುವವರೆಗೆ ಈ ರೀತಿಯ ಅಧರ್ಮದ ಹಾದಿಯ ಕೆಲಸಗಳಿಗೆ ಕೊನೆಯಿಲ್ಲ ಅನ್ನಬಹುದು.
ಭಾರತಕ್ಕೆ ಬೇಕು ಹೊಸ ಭಾಷಾ ನೀತಿ.
ಭಾರತಕ್ಕೆ ಟಿವಿ ಬಂದ ಹೊಸತರಲ್ಲಿ ಹೇಗಿತ್ತು ಒಮ್ಮೆ ನೆನೆಸಿಕೊಳ್ಳಿ. 1982ರಲ್ಲಿ ಶುರುವಾದ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರಿ ಪ್ರಾಯೋಜಿತ ದೂರದರ್ಶನವೆಂಬ ಹಿಂದಿ ಹೇರಿಕೆಯ ಸಾಧನ ನಿರಾಂತಕವಾಗಿ 1991ರವರೆಗೆ ನಡೆದಿತ್ತು. ದೇಶದ ಬೇರೆಲ್ಲ ಭಾಷೆಗಳಿಗೆ ವಾರಕ್ಕೊಮ್ಮೆ ಭಿಕ್ಷೆಯಂತೆ 2-3ಗಂಟೆಯ ಅವಕಾಶ ಕೊಟ್ಟು ಬೇರೆಲ್ಲ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹಿಂದಿ ಮಾತ್ರ ಪ್ರಸಾರ ಮಾಡಿ ಹಿಂದಿಯನ್ನು ವ್ಯವಸ್ಥಿತವಾಗಿ ಜನರ ಮೇಲೆ ಹೇರುವ ಮತ್ತು ಆ ಮೂಲಕ ಅದಕ್ಕೆ ಜನರ ಮನವೊಲಿಸುವ ಕೆಲಸ ನಡೆದಿತ್ತು. 1991ರಲ್ಲಿ ಒಮ್ಮೆ ಜಾಗತೀಕರಣಕ್ಕೆ ಭಾರತ ತೆರೆದುಕೊಂಡ ನಂತರ ಹಿಂದಿಯೇತರ ನುಡಿಯಲ್ಲೂ ಖಾಸಗಿ ವಾಹಿನಿಗಳು ಶುರುವಾಗುವ ಮೂಲಕ ಹಿಂದಿ ಹೇರಿಕೆಯೆಂಬ ಅಮಾನವೀಯ, ಸಂವಿಧಾನ ವಿರೋಧಿ ನಡೆಯಿಂದ ಹಿಂದಿಯೇತರರಿಗೆ ಬಿಡುಗಡೆ ದೊರಕಿದ್ದು. ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿರುವ ತನ್ನತನ, ಸಬಲವಾದ ಸಿನೆಮಾ ಉದ್ಯಮ ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡಿರುವ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ತಮಿಳು, ತೆಲುಗು, ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಗಳೇ ತಕ್ಕ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಹಿಂದಿಯ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ದಾಳಿಗೆ ತುತ್ತಾಗದೇ ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ಭಾಷೆಗಳ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡಿವೆ ಎನ್ನಬಹುದು. ಇವತ್ತು ಅಸ್ಸಾಮಿಸ್, ಬೆಂಗಾಳಿ, ಮರಾಠಿ, ಒರಿಯಾ, ಗುಜರಾತಿ ನುಡಿಗಳಿಗೆ ಬಂದೊದಗಿರುವ ಕುತ್ತು ನಾಳೆ ನಮಗೂ ಬರಬಹುದು ಅನ್ನಿಸಲ್ವಾ? ವೈವಿಧ್ಯತೆ ಅಳಿಸುವ ಯಾವ ಹೇರಿಕೆಯೂ ಸಲ್ಲದು ಅನ್ನಿಸಲ್ವಾ? ಭಾರತದ ಎಲ್ಲ ಭಾಷೆಗಳನ್ನೂ ಭಾಷಿಕರನ್ನೂ ಸಮಾನವೆಂದು ಕಾಣುವ ಭಾಷಾ ನೀತಿಯೊಂದೇ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಕಾಪಾಡುವ ಆ ಮೂಲಕ ಭಾಷಿಕರ ನಡುವೆ ಒಗ್ಗಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಸಾಧನವಾಗಬಹುದೇ ಹೊರತು ಈ ರೀತಿ "ಒಂದು ದೇಶ - ಒಂದು ಭಾಷೆ" ಅನ್ನುವ ಮನಸ್ಥಿತಿಯಿಂದಲ್ಲ ಅನ್ನುವುದನ್ನು ಎಲ್ಲರೂ ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು.